Azərbaycanla həmsərhəd bir neçə kəndin sakinləri aprelin 19-u axşam saatlarından etibarən ölkələrini Gürcüstanla birləşdirən yolu bağlayır və Ermənistan təhlükəsizlik qüvvələrinin ərazini minalardan təmizlənməsinə mane olur. Onlar yaşadıqları ərazidə İrəvan və Bakının sərhədin delimitasiyası ilə bağlı razılığa gəlməsindən sonra bu addımı atırlar. O cümlədən, ermənilər 30 il ərzində faktiki olaraq Tavuş vilayətinin tərkibində olan, lakin sovet xəritələrinə görə Azərbaycan SSR-ə məxsus 4 kəndin ərazisini qonşularına verməlidirlər.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Ermənistan və Azərbaycan hakimiyyətinin birgə bəyanatına görə, aprelin 19-da tərəflər Ermənistanın Bağanıs, Voskepar, Kirants və Berkaber kəndləri ilə azərbaycanlıların yaşadığı Bağanıs Ayırım, Aşağı Əskipara kəndləri arasında sərhədin çəkilməsinə dair razılığa gələ biliblər. Xeyrımlı və Qızıl Hacılı sərhədinin ətraflı təsviri 2024-cü il mayın 15-dək tərtib edilməlidir. Üstəlik, bu sahədə təmas xətti bu proses başa çatdıqdan sonra deyil, lap əvvəlindən delimitasiya edilmiş sayılacaq.
Bundan əlavə, bu il iyulun 1-dək İrəvan və Bakı bütün sərhədin delimitasiyası üzrə dövlət komissiyasının birgə fəaliyyəti ilə bağlı layihəni razılaşdırmağa söz verirlər. Üstəlik, bunu Ermənistan hakimiyyətinin istədiyi kimi, 1991-ci il Alma-Ata Bəyannaməsinə əsaslanaraq edəcəklər. Aprelin 22-də Rusiya Federasiyasında gözlənilən Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev yəqin ki, Moskvada bu barədə danışacaq.
Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan soydaşlarını böyük gözləntilərdən çəkinməyə çağırıb, lakin yenə də bunun vacibliyini vurğulayıb. “Ermənistan və Azərbaycan ilk dəfə olaraq məsələni danışıqlar masası arxasında həll ediblər”.
Beynəlxalq ictimaiyyət əldə olunan razılaşmanı yüksək qiymətləndirib.
“Birbaşa danışıqlar yolu ilə əldə edilən bu müsbət irəliləyiş yekun sülh sazişinin imzalanması istiqamətində mühüm addımdır”, - Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyi bildirib.
Avropa İttifaqı (Aİ) Şurasının rəhbəri Şarl Mişel vurğulayıb ki, saziş Brüsseldə Ermənistan-Azərbaycan danışıqlarının əsas elementi olan Alma-Ata Bəyannaməsinə əsaslanır. ABŞ Dövlət Departamentinin rəhbəri Antoni Blinken də eyni addımı ataraq, davamlı və layiqli sülh sazişinin bağlanması istiqamətində addım atıldığını deyib.
Ermənistanla sərhəd kəndlərinin sakinlərinin ən azı bəziləri bütün bunlardan ilhamlanmayıb. Məsələn, Kirants kəndində sərhəd məktəbdən 100 metr aralı olmalıdır. Yerli sakinlər deyirlər ki, onlar övladlarını Azərbaycan sərhədçilərinin yaxınlığına oxumağa göndərməyə qorxurlar. Eyni zamanda, Paşinyan demarkasiya xəttinin müəyyənləşdirilməsindən sonra Rusiya sərhədçilərinin bölgədən çıxarılacağını bildirib.
Narazıları sakitləşdirmək üçün Ermənistan Daxili İşlər Nazirliyinin rəhbəri Kirantsa gəlsə də, yerli veteranlardan biri onunla az qala dalaşacaqdı. Etirazçıları Erməni Apostol Kilsəsinin nümayəndələri və parlament müxalifəti dəstəkləyir. İnsanlara deyirlər ki, İrəvanın Bakıya verdiyi torpaqlar əslində, ermənilərindir, ona görə də onları qorumaq lazımdır. Bundan əlavə, hakimiyyət əleyhdarları ermənilərlə azərbaycanlıların, prinsipcə, bir yerdə yaşaya bilməyəcəyi fikrini dəstəkləyirlər.
“Dörd kəndin Azərbaycana qaytarılması və sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi prosesinin başlanması regionda sülh quruculuğu prosesinə təkan verəcək. Cənubi Qafqazda yeni mərhələ başlayır. Rusiya-Ukrayna münaqişəsi, Yaxın Şərqdə artan gərginlik və İsrail-İran qarşıdurması fonunda aprelin 19-da əldə olunan razılaşmalar hamının xeyrinədir. Sərhədin təsdiqi qonşu ərazilərdə yaşayan ermənilərin və azərbaycanlıların təhlükəsizliyinə hər hansı təhlükəni aradan qaldıracaq. Növbəti mərhələ Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı danışıqların intensivləşdirilməsi olacaq”, - “Atlas” Azərbaycan Siyasi Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Elxan Şahinoğlu NG-yə bildirib.
Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin davam etdiyi 30 ildən çoxdur ki, iki xalq bir-birini bir çox stereotiplər prizmasından görməyə vərdiş ediblər. Bundan əlavə, təxminən altı ay əvvəl “Dağlıq Qarabağ Respublikası” özünü ləğv edib. Keçmiş “DQR” liderləri, o cümlədən keçmiş “baş nazir” və məşhur xeyriyyəçi Ruben Vardanyan Azərbaycanda həbsdədirlər. Ötən gün o, yaxınlarına zəng edərək aclıq aksiyası keçirdiyini, həbsxana işçiləri isə ona nə oxumağa, nə də Xankəndidən olan digər həmkarları ilə ünsiyyət qurmağa imkan verməyib.
“İndiki təmas xətti təsadüfən yaranmayıb. Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı Ermənistana həyati əhəmiyyətli kommunikasiyaların: respublikanı Gürcüstanla birləşdirən yolların və qaz kəmərlərinin təhlükəsizliyini təmin etmək lazım idi. Öz növbəsində, azərbaycanlılar ərazini atəşə tutublar. Müvafiq olaraq, “mübahisəli ərazilər”in Bakıya verilməsindən sonra 30 il əvvəl həll edilmiş problem yenidən yarana bilər”, - deyə erməni politoloq Arşaluys Mqdesyan NG-yə izahat verib.
Bundan əlavə, o xatırladıb ki, İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı və onun bitməsindən sonra ermənilərin öz hakimiyyətlərinə inamını sarsıdan məqamlar çox olub. Hakimiyyət ölkə üçün vacib olan məsələlərlə bağlı mövqeyini dəyişib, ona görə də indi insanlar Paşinyanın sona qədər dayanacağına əmin deyillər.
“Amma başqa bir misal da var: Sünik rayonunun Şurnux kəndi iki yerə bölünüb, bundan sonra orada erməni və azərbaycanlı sərhədçilər dayanıb. O vaxtdan bəri orada heç bir insident baş verməyib. Bu, bizə risklərin azaldılması ümidi verir”, - Mqdesyan vurğulayıb.
