Ermənistan Avropa Şurasının (AŞ) Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin həbsinə dair Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin (BCM) orderinin təsdiqlənməsi haqqında bəyannaməsindən imzasını geri götürüb. Bu fakt AŞ-nin saytında dərc olunan sənədin yekun variantının dərcindən sonra aşkarlanıb. Qeyd edək ki, BCM-in sərəncamı Litva, Latviya, Estoniya, Ukrayna, Moldova, ABŞ, Kanada, Almaniya, Fransa, Böyük Britaniya, həmçinin Gürcüstan və bir sıra digər ölkələr tərəfindən dəstəklənib.
Bəyannamənin ilkin layihəsində olsa da, yekun variantda Ermənistan nümayəndəsinin imzası yoxdur. Hələlik rəsmi İrəvan imzanın ortadan itməsi ilə bağlı heç bir açıqlama verməyib. Eyni zamanda, Ermənistan 2023-cü ilin oktyabrında BCM-in Roma Statutunu ratifikasiya edib və müvafiq hüquqi öhdəlikləri üzərinə götürüb.
Yada salaq ki, Avropa Şurasının üzvləri sənədi sentyabrın 6-da qəbul ediblər. O, “Ukraynaya qarşı təcavüz cinayətlərinə görə” xüsusi tribunalın yaradılmasını tələb edir. Bəyannamədə Vladimir Putin, uşaq ombudsmanı Mariya Lvova-Belova, Təhlükəsizlik Şurasının katibi Sergey Şoyqu və digər Rusiya siyasi xadimlərinin həbsinə dair BCM-in orderləri sadalanır.
Daha əvvəl Kreml bəyan etmişdi ki, BCM-in orderi Putinin onlarla maraqlanan ölkələrlə təmaslarını məhdudlaşdırmaq iqtidarında deyil. Federasiya Şurasının Beynəlxalq Əlaqələr Komitəsinin sədri Qriqori Karasin artıq Ermənistanın BCM-in Putinin həbsinə dair orderi dəstəkləməkdən imtinasını “faydalı” adlandırıb.
“Qondarma BCM-in bir müddət əvvəl Rusiya əleyhinə mövqe tutduğunu və dövlətimizin başçısını riskə atdığını və ümumiyyətlə özünü bir növ mürtəce məhkəmə təşkilatı kimi qələmə verməyə imkan verdiyini nəzərə alsaq, belə bir qərar İrəvanı cəmiyyətimizin anlayışı ilə qarışlaşdıracaq və müsbət şərhlərə tam layiqdir”, - deyə Karasin bildirib.
Onun fikrincə, İrəvanın belə bir qərarı yalnız fayda gətirəcək: “Bu cür qərarları təkcə Müstəqil Dövlətlər Birliyinin deyil, həm də məsul dövlətlərin ümumən məntiqli rəhbər dairələri olan digər dövlətlər qəbul etsəydi, çox yaxşı olardı”.
Maraqlıdır, İrəvanı AŞ-nin bəyannaməsindən öz imzasını geri götürməyə nə vadar etdi? Axı bu, Ermənistan rəhbərliyinin son vaxtlar hər fürsətdə nümayiş etdirməyə çalışdığı qərbyönlü vektora uyğun gəlmir. Nədən qorxurlar?
AYNA-nın suallarını Rusiyanın tanınmış ekspertləri cavablandırıblar.
İqtisadiyyat elmləri doktoru, Sankt-Peterburq Dövlət Universitetinin professoru, diplomatiya üzrə magistr proqramının rəhbəri Stanislav Tkaçenko:
“Rusiya ilə Ermənistan arasında münasibətlər eniş trayektoriyası ilə inkişaf edir və bəzən fəlakətlə dolu sərbəst enişi xatırladır. Erməni siyasətçilərinin və diplomatlarının Ukrayna Buçasına səfərləri, Kiyevə iqtisadi yardım göstərilməsi, NATO ölkələrinin hərbi qulluqçularının Ermənistan ərazisinə yerləşdirilməsi - bütün bu hərəkətlər Moskvada qeyri-dostluq kimi qiymətləndirilir, bəziləri isə açıq düşmənçilik şəkildə həyata keçirilir.
Bir müddət Moskva bu siyasətin səbəblərini anlamaqda çətinlik çəkdi, bunu Ermənistanın təhlükəsizliyi və dövlətçiliyinin gələcəyi üçün təhlükəli hesab etdi. Zaman keçdikcə belə bir qənaət formalaşdı ki, bunun iki səbəbi var: Qarabağ münaqişəsindəki məğlubiyyəti izah etmək cəhdlərində Rusiyanı “günah keçisi” etmək istəyi; ABŞ və Avropa İttifaqının qanadı altında həm iqtisadi çətinliklərdən, həm də ölkənin təhlükəsizliyinə davam edən xarici təhdidlərdən müdafiə tapmaq cəhdi.
Moskva qeyd edib ki, Ermənistan Avrasiya İqtisadi İttifaqına üzvlüyünə tam sadiq qalır, çünki ittifaqa üzvlük sayəsində Ermənistanda istehsal olunan məhsulların Moskvanın yaratdığı inteqrasiya birliyinin nəhəng bazarına çıxışı Ermənistan iqtisadiyyatının bu gün və ortamüddətli perspektivdə davamlı inkişafının əsas təminatdır. Yəni Ermənistan Rusiya ilə iqtisadi sahədə sıx iqtisadi əməkdaşlığın bütün üstünlüklərini almağı planlaşdırır, lakin eyni zamanda, təhlükəsizlik sahəsində Rusiya ilə şiddətli proksi müharibəsi aparan dövlətlərlə əməkdaşlığı genişləndirir.
Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin qondarma ittihamlarla həbsinə order verməsi hekayəsi açıq şəkildə erməni diplomatiyasının müasir modelinə - Rusiya ilə sabit iqtisadi əlaqələr və kollektiv Qərblə hərbi-diplomatik əlaqələrin genişləndirilməsinə uyğun gəlmir. İrəvan bilməyə bilməz ki, Rusiya BCM-in üzvü deyil, onu heç vaxt beynəlxalq münasibətlərin mötəbər iştirakçısı hesab etməyib və onun bütün bəyanatlarını hüquqi baxımdan etibarsız hesab edir. Rusiya Avropa Şurasının da üzvü deyil, ona görə də bu təşkilatın anti-Rusiya bəyannaməsini dəstəkləməkdən imtina etməsi belə bir addımın mənasızlığını və təxribat olduğunu bilən İrəvanın praqmatik qərarıdır.
İrəvan Avropa Şurasının bu bəyannaməsinə münasibəti ilə bağlı qəsdən ziddiyyətli siqnallar verib. Əvvəlcə o, Avropa Şurasının idarəetmə strukturlarının buna müsbət münasibətinə etiraz etmədi, sonra isə bu addıma mənfi münasibətini bildirdi. Məsələ ondadır ki, Paşinyan 2024-cü ilin oktyabrında Kazanda keçiriləcək BRICS sammitində iştirak etməyi planlaşdırır. Görünür, o və onun administrasiyası Avropa Şurasının Rusiya liderinin həbsinin zəruriliyi ilə bağlı mənasız anti-Rusiya bəyannaməsini dəstəkləməkdən imtinasını Tatarıstanın paytaxtında keçiriləcək tədbirə bir növ “keçmə bileti” kimi qiymətləndirir”.
Cənubi Qafqaz üzrə ekspert Konstantin Tasits:
“Ermənistan rəhbərliyi xarici siyasət və təhlükəsizlik sferasını şaxələndirdiyini iddia edir. Praktikada bu, Rusiya ilə əlaqələrin tədricən zəifləməsi və Qərblə yaxınlaşma cəhdlərində ifadə olunur. Məsələn, Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin Rusiya rəhbərliyini ittiham edərək siyasiləşdirilmiş və qanunsuz qərar qəbul etməsinə baxmayaraq, Ermənistan Roma Statutunu ratifikasiya edib.
Bununla belə, İrəvan Moskva ilə münasibətləri pozmağa yönəlmiş hər hansı kəskin addımlar atmaqdan çəkinir, çünki respublika iqtisadiyyatda və digər sahələrdə Rusiyadan böyük asılılıqda qalmaqda davam edir. Aydındır ki, bu səbəbdən Ermənistan hakimiyyəti Avropa Şurasının bəyannaməsinə qoşulmadı”.
