Ümummilli Lider, dahi rəhbər Heydər Əliyev hələ Sov. İKP MK Siyasi Bürosunun üzvü, SSRİ Nazirlər Sovetinin birinci müavini vəzifəsində işlədiyi müddətdə bütün SSRİ xalqlarının dərin hörmət və məhəbbətini qazanmışdı. Eyni zamanda Heydər Əliyevin sayəsində Azərbaycan və Rusiya arasında möhkəm dostluq körpüləri salınmışdı.
Odur ki, Sovet İttifaqının süqutundan sonra da İttifaqda olmuş respublikalarla Azərbaycanın dostluq münasibətləri davam etdirildi.
Ulu Öndər Heydər Əliyevin Azərbaycanda yenidən siyasi hakimiyyətə qayıdışından sonra Rusiya və Azərbaycan arasında münasibətlərin ən yüksək səviyyədə inkişaf etdirilməsinə başlanıldı.
Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədri kimi Heydər Əliyev 15 iyun 1993-cü ildə Milli Məclisin iclasındakı çıxışında Rusiya və Azərbaycan arasında münasibətlərin qurulmasının vacibliyini belə şərh etmişdi: “Rusiya çox böyük dövlətdir, bizim şimal qonşumuzdur. Şübhəsiz ki, Rusiya ilə Azərbaycan arasında müstəqil prinsiplər əsasında münasibətlər bundan sonra da daha yaxşı, daha geniş, səmərəli olmalıdır”.
Azərbaycan və Rusiya arasında bir sıra rəsmi görüşlər və mühüm sənədlər imzalanmışdır.
İkitərəfli münasibətlərin hüquqi bazasını təçkil edən əsas sənəd Rusiya Federasiyası ilə Azərbaycan Respublikası arasında 1997-ci il iyulun 3-də imzalanan “Dostluq, əməkdaşlıq və qarşılıqlı təhlükəsizlik haqqında müqavilə”dir.
2002-ci ilin yanvarında Ulu Öndər Heydər Əliyevin Rusiyaya dövlət səfəri isə iki qonşu dövlət arasında münasibətlərdə tamamilə yeni mərhələnin əsasını qoydu. Həmin səfər zamanı imzalanan “Azərbaycan Respublikası ilə Rusiya Federasiyası arasında Xəzər dənizində əməkdaşlıq prinsipləri haqqında Birgə Bəyannamə” Xəzərin hüquqi statusunun müəyyənləşdirilməsi baxımından mühüm sənəd oldu. Bu sənəd Rusiya -Azərbaycan münasibətlərinin strateji tərəfdaşlıq səviyyəsində inkişafı nümayiş etdirdi.
Bu gün Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyev də Rusiya ilə dostluq, müttəfiqlik, tərəfdaşlıq və siyasi əlaqələrin genişləndirilməsini vacib amil kimi diqqət mərkəzində saxlayır.
Siyasi münasibətlərin ən yüksək səviyyədə inkişaf etdirilməsi iqtisadi münasibətlərin genişləndirilməsinə də müsbət təsir göstərir.
Ölkələrimiz arasında yüksək səviyyəli qarşılıqlı səfərlər, 260 sənədi əhatə edən geniş hüquqi baza və mütəmadi qaydada keçirilən iqtisadi forum və konfranslar ikitərəfli münasibətlərin inkişafında həlledici rol oynayır.
Rusiyanın Azərbaycandakı şirkətləri yeni istehsal sahələri, xidmət mərkəzləri yaradaraq sənaye sahəsində daha geniş əməkdaşlığa töhfə verir. Belə ki, hal hazırda Azərbaycanda Rusiya kapitallı 1400-dən çox müəssisə fəaliyyət göstərir. Onların 300-ə yaxını 100 faiz Rusiya sərmayəsinə malikdir. Ötən il Rusiyanın Azərbaycan iqtisadiyyatına birbaşa investisiyalarının məbləği 300 milyon dollara yaxın olub.
Rusiya eyni zamanda Azərbaycanın öz tarixi torpaqlarını geri alaraq şanlı Qələbə çalması və Ermənistanın kapitulyasiya ilə nəticələnən İkinci Qarabağ müharibəsini başa çatdıran 2020-ci il 10 noyabr müqaviləsinin imzalanmasında xüsusi və çox əhəmiyyətli rol oynayıb.
Ölkələrimiz arasında əlaqələrin sürətli inkişafının qarşıdakı dövrdə də uğurla davam etdirilməsi və daha da genişləndirilməsi məqsədilə bu ilin yanvar ayında “Azərbaycan-Rusiya əməkdaşlığının inkişafının əsas istiqamətləri üzrə 2024-2026-cı illər üçün Yol Xəritəsi” imzalanıb.
Azərbaycan-Rusiya əməkdaşlığında humanitar əlaqələr də mühüm yer tutur. Hazırda Azərbaycanın 26 ali məktəbində rus dilində təhsil həyata keçirilir. Bu ali məktəblərdə 16 min Azərbaycan vətəndaşı olan tələbə rus dilində təhsil alır. Eyni zamanda respublikamızda 324 orta məkrəbdə təhsil rus dilində aparılır.
Aprel ayının 22-də Moskvada Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin və Rusiya Federasiyasının Prezidenti Vladimir Putinin Baykal-Amur Magistralının 50 illik yubileyi münasibətilə dəmir yolu sahəsinin veteranları və işçiləri ilə görüşü keçirilib.
Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Baykal-Amur Magistralının tikintisi və əhəmiyyəti barədə danışıb və qeyd edib ki, “BAM-ın tikintisinə başlanmasının yarıməsrlik yubileyi münasibətilə Azərbaycan Prezidenti İlham Heydər oğlu Əliyevi şəxsən təbrik etməkdən çox məmnunam. Onun atası, - bunu bütün BAM inşaatçıları yaxşı bilir, - Heydər Əlirza oğlu SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini vəzifəsində Baykal-Amur Magistralının tikintisinə rəhbərlik edir və bu çətin layihənin həyata keçirilməsi üçün əlindən gələni əsirgəmirdi.
Bu işdə ona böyük bilik və təcrübə, idarəçilik istedadı, ən mürəkkəb problemləri həll etmək bacarığı və əlbəttə ki, xüsusi şəxsi keyfiyyətlər, ilk növbədə, çalışdığı insanlara qayğıkeş, hörmətli münasibət kömək etdi və o, bu nəhəng problemi həll edə bildi. O, özü BAM-ın obyektlərində oldu, inşaatçılar, yeni qəsəbə və şəhərlərin sakinləri ilə söhbət etdi. Necə deyərlər, rahatlıqla ona yaxınlaşa, problemlərini danışa, cari məsələni müzakirə edə bilərdin”.
O vaxtlar SSRİ-də yüksək vəzifəli şəxsin sadə əməkçilərin yanında olması həmin dövr üçün qeyri-adi hadisə hesab olunurdu. İttifaq rəhbərlərindən isə yalnız Heydər Əliyev işlərə nəzarət etmək üçün gah uzunboğaz çəkmələri ilə gölün içərisindən keçərək, gah da hərbi helikopterlərdə saatlarla davam edən uçuşlardan sonra yerində müşavirələr keçirərək işlərin gedişatına şəxsən nəzarət edirdi.
Heydər Əliyevin “Azərbaycan Komsomolçusu” adlı tələbə-inşaat dəstəsinin yaradılmasında bilavasitə iştirakı olub. Həmin tələbə-inşaat dəstəsinin səyi nəticəsində “Anqoya” qəsəbəsinin inşası nəzərdə tutulduğunda xeyli tez, cəmi 2 aya başa çatdırılıb.
Həmin ərazilərdə yaşayanlar və rəhbərlik edənlər Azərbaycan xalqının Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin xidmətlərini bu gün də unutmayıblar. Belə ki, 2008-ci ildə aparılan təmir-bərpa işlərindən sonra iyul ayının18-də keçirilən təntənəli mərasimdə Baykal-Amur Magistralınınm Anqoya stansiyasındakı vağzala Azərbaycan xalqının ümummilli Lideri Heydər Əliyevin adı verilmişdir.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev yubiley tədbirində çıxış edərək BAM-çıları və inşaatçıları təbrik etdi. Qeyd etdi ki, Bu gün sevindirici haldır ki, müasir Rusiya-Azərbaycan münasibətləri dostluq, qarşılıqlı anlaşma, qarşılıqlı dəstək və məqsədyönlülük kimi möhkəm təmələ əsaslanır. Bu gün biz təkcə böyük nəqliyyat layihələri həyata keçirmirik, həm də “Şimal-Cənub” beynəlxalq nəqliyyat dəhlizinin yaradılmasında fəal iştirak edirik, həm iqtisadi, həm siyasi, enerji, humanitar və bir çox digər sahələrdə fəal əməkdaşlıq aparırıq.
Azərbaycan Prezidenti eyni zamanda vurğuladı ki, Azərbaycan ərazisində Azərbaycan-Rusiya sərhədini Azərbaycan-İran sərhədi ilə birləşdirən dəmir yolu mövcuddur. Lakin yükgöndərənlərin tələbatları bizə bu yolun yeni hissəsinin inşa edilməsinin zəruriliyini diktə edir ki, biz bu yolda yük daşımalarını artıra bilək və bununla Şimaldan Hind Okeanına unikal nəqliyyat yolunu təmin edək.
Onu da qeyd edək ki, regionda yerləşdirilmiş sülhməramlıların vaxtından bir il əvvəl bölgəni tərk etməsi də Azərbaycan və Rusiya dövlətlərinin qarşılıqlı anlaşmasından xəbər verir.
Bu eyni zamanda münaqişə yaratmaq istəyən bir sıra məkrli qüvvələrə hər iki tərəfdən verilən bir mesaj idi.
Şəhla Ağbulud
“Abşeron” qəzetinin baş redaktoru
dia-az.info
