Moskvadakı "Crocus City Hall"da törədilmiş məşum terror aktının rezonansı hələ davam etdiyi zaman Azərbaycanda terrorizmə qarşı mübarizənin daha da gücləndirilməsi artıq zərurət sayıla bilər.
Bu baxımdan, ölkəmizin sərhədlərində məhdudiyyətlərin mövcudluğu terrorizmlə mübarizədə bir vasitədir.
Terrorizm dünyanın müxtəlif regionlarında təhlükəsizlik və sabitliyə təhdid yaradaraq, dünya ictimaiyyəti üçün ən ciddi problemlərdən biri olaraq qalır. Bu təhlükəyə cavab olaraq bir çox ölkələr riskləri minimuma endirmək və potensial terrorçuların ölkəyə girişinin qarşısını almaq üçün sərhədlərin bağlanması da daxil olmaqla, bir sıra tədbirlər görür. Bu yazıda sərhədlərin bağlanması rejiminin terrorizmlə mübarizəyə töhfə verdiyi və terror təhlükəsini minimuma endirməsinə kömək edən məqamları gözardı etmək olmaz.
Dövlətin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün sərhədlərin bağlanması prioritet tədbirdir. Sərhədlər insanların, malların və məlumatların bir ərazidə hərəkətinə nəzarətdə əsas rol oynayır. Qapalı sərhədlərlə hökumət potensial təhlükəli şəxsləri və materialları, o cümlədən, terrorçuları, silahları, partlayıcıları və terrorçu qrupların maliyyələşdirilməsini daha effektiv şəkildə idarə edə və izləyə bilər.
Sərhədlərin bağlanması terror təşkilatlarının toplanması və səfərbər edilməsinə də maneə yaradır. Bu, terrorçuların təlim keçmək, hücumlar planlaşdırmaq və "yatmış hücrə"lər arasında məlumat mübadiləsi aparmaq üçün sərhədləri keçməsini çətinləşdirir. Bu, sərhədlərin qeyri-qanuni keçməsini daha az cəlbedici edir və terrorçu qrupların hərəkətliliyini azaldır.
Sərhədlərimizdəki mövcud sərt nəzarət-buraxılış rejimi terror aktları ehtimalını azaldır. Terrorçuların sərhədləri keçməsinin qarşısının alınması ölkə daxilində genişmiqyaslı terror aktlarının baş vermə ehtimalını azaldır. Sərhəd nəzarəti hüquq-mühafizə orqanlarına sızma cəhdlərinə çevik reaksiya verməyə və potensial terrorçuları hücumlar planlaşdırmadan və ya həyata keçirməzdən əvvəl tutmağa imkan verir.
Sərhədlərimizdəki karantin rejimi həm də terrorizmin maliyyələşdirilməsinin azaldılmasına kömək edir. Sərhədlərdən böyük miqdarda pul və digər maliyyə resurslarının hərəkətinə nəzarət onların terror təşkilatlarını maliyyələşdirmək üçün istifadə edilməsinin qarşısını almağa kömək edir. Buraya pul köçürmələrinin monitorinqi, qeyri-qanuni maliyyələşdirmə kanallarının bloklanması və terrorçuların maliyyə aktivlərinin müsadirəsi daxil ola bilər.
Təbii ki, sərhədlərin bağlanması tənqiddən kənar deyil. Bəzi tənqidçilər qeyd edirlər ki, sərhədlərin bağlı qalması iqtisadi itkilərə və transsərhəd ticarət və miqrasiyaya məhdudiyyətlərlə bağlı sosial problemlərə səbəb ola bilər.
Belə deyil və iddialar əsassızdır, çünki Azərbaycanın dövlət sərhədlərində tətbiq edilən rejimin cəmiyyətdəki proseslərə təsiri yoxdur. Tam əksinə, mövcud rejim ölkəyə sızmaq istəyən arzuolunmaz elementlərin qarşısını alır.
Ümumiyyətlə, sərhədlərin bağlanması terrorla mübarizədə və terror təhlükəsinin minimuma endirilməsində mühüm rol oynayır. Dövlətlər insanların, malların və maliyyə resurslarının sərhədlərdən keçməsinə nəzarət etməklə terror aktları riskini azalda, terrorçu qrupların fəaliyyətini çətinləşdirə və terrorizmin maliyyələşdirilməsinin qarşısını ala bilər.
Terror aktları ilə bağlı məlumatların təhlili göstərir ki, onların mühüm hissəsi terrorçuların sərhədləri aşması ilə bağlıdır. Məsələn, Avropa İttifaqında 2014-2019-cu illər arasında sərhədi keçən ekstremistlərlə əlaqəli terror aktlarının sayı əhəmiyyətli dərəcədə artmışdı. Bu, terror təhlükələrinin qarşısını almaq üçün sərhəd nəzarətinin gücləndirilməsinin zəruriliyini nümayiş etdirdi və Avropa İttifaqının müvafiq təşkilatları zəruri tədbirləri reallaşdırmaq məcburiyyətində qaldılar.
Digər misal, 2015-ci ildə Parisdə və 2016-cı ildə Brüsseldə baş verənlər də daxil olmaqla, silsilə terror aktlarından sonra Avropa İttifaqı ölkələri arasında sərhədlərin möhkəmləndirilməsidir. Sərhəd nəzarətinin gücləndirilməsi və ölkələr arasında məlumat mübadiləsi nəticəsində təhlükəsizlik əhəmiyyətli dərəcədə artıb və uğurlu terror aktlarının sayı azalıb.
Və ya ABŞ ilə Meksika arasındakı, 3145 km uzunluqda dövlət sərhədində amerikalıların mühafizə tədbirlərini gücləndirmələrini xatırlaya bilərik.
"U.S.-Mexico Border Wall" adlı metal konstruksiyalardan və tikanlı məftillərdən ibarət hasar Birləşmiş Ştatların Meksika ilə sərhədində inşa edilməklə yanaşı, hasar boyunca 100 metr enində təhlükəsizlik zolağı yaradılır.
Artıq bir çox ölkələr terrorla mübarizə strategiyasının bir hissəsi kimi sərhədlərin bağlanmasından istifadə edir və müsbət nəticələr verir.
Sərhədlərin bağlanması potensial terrorçulara da psixoloji təsir göstərir ki, bu da onların sərhədləri keçməsini daha riskli və çətinləşdirir. Bu, gənclərin xaricdəki terror qruplarına qoşulmaq və onlara qoşulmaq motivasiyasını və imkanlarını azalda bilər.
Müasir texnologiyalar hərəkət azadlığını əhəmiyyətli dərəcədə pozmadan sərhədlərə daha effektiv nəzarət etməyə imkan verir. Biometrik sistemlər, videomüşahidə, dron və digər vasitələrdən istifadə hüquq-mühafizə orqanlarına şübhəli şəxsləri və yükləri daha dəqiq müəyyən edib dayandırmağa imkan verir.
Sərhədlərin bağlanması bir ölkəni dünya birliyindən təcrid etmək demək deyil. Əksinə, terrorizmlə mübarizə sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığın və ölkələr arasında məlumat mübadiləsinin gücləndirilməsinə kömək edir. Birgə əməliyyatlar və kəşfiyyat məlumatlarının mübadiləsi terrorçuların sərhədləri keçməsinin qarşısını alır və daha effektiv fəaliyyət göstərir.
Təqdim olunan faktlara və təhlillərə əsaslanaraq, belə qənaətə gəlmək olar ki, sərhədlərin bağlanması terrorizmlə mübarizədə və terror təhlükəsinin minimuma endirilməsinin mühüm elementidir. Bu tədbir potensial terrorçuların ölkəyə daxil olmasının qarşısını almaqla yanaşı, terror aktları ehtimalının azaldılmasına, vətəndaşların təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə və cəmiyyətdə sabitliyin qorunmasına kömək edir.
Terrorla mübarizə üçün sərhədlərin bağlanması və COVID-19 pandemiyasına cavab olaraq görülən tədbirlər arasında bənzətmə aparmaq olar. İnsanların sərhədlərdən keçməsinə nəzarət virusun yayılmasının qarşısını aldığı kimi, sərhədlərin bağlanması da terror təhlükələrinin yayılmasının qarşısını alır. Hər iki halda potensial təhlükə mənbələrinin erkən aşkarlanması və təcrid edilməsi vacibdir.
Transsərhəd ticarət və miqrasiyaya qoyulan məhdudiyyətlərin mümkün iqtisadi itkilərinə baxmayaraq, sərhədlərin bağlanması ilə təmin edilən təhlükəsizlik əlverişli investisiya və biznes mühitinin yaradılmasına kömək edir. Artan təhlükəsizlik xarici investisiyaları cəlb edir, turizmi və iqtisadi artımı təşviq edir. Bundan əlavə, terror hücumları riskinin azaldılması fövqəladə halların aradan qaldırılması və bərpa xərclərini azaldır.
İstənilən ölkədə vətəndaşların təhlükəsizliyinin təminatı ümdə məsələlərdən biri, bəlkə də, birincisidir.
Azərbaycan bu istiqamətdə qərarlar qəbul edir və baş verənlər də həmin qərarların dürüstlüyünə dəlalət edir.
Elçin Alıoğlu - TREND
